مواد شیمیایی عامل کیلیت گروهی از ترکیبات هستند که توانایی تشکیل کمپلکس های هماهنگی با یون های فلزی را دارند. این کمپلکس ها زمانی تشکیل می شوند که عامل کیلیت از طریق مکان های متعدد با یون فلزی متصل می شود و یک ساختار حلقه مانند پایدار در اطراف یون فلز ایجاد می کند. این فرآیند معمولاً به عنوان کیلاسیون شناخته می شود و اغلب در صنعت و پزشکی استفاده می شود.
این مواد شیمیایی به طور گسترده در کاربردهای مختلف صنعتی مانند تصفیه آب، نساجی و صنایع خمیر و کاغذ و همچنین در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود. در این صنایع، از عوامل کیلیت به عنوان افزودنی برای جلوگیری از واکنش های ناخواسته و بهبود کارایی کلی فرآیند استفاده می شود.
در صنایع غذایی، مواد کیلیت کننده به محصولات غذایی اضافه می شود تا از کیفیت و ثبات غذا محافظت شود. به عنوان مثال، عامل کلات کننده EDTA (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) اغلب برای جلوگیری از تغییر رنگ سبزیجات و میوه های کنسرو شده استفاده می شود. همچنین به حفظ طعم و بافت این غذاها کمک می کند.
در زمینه پزشکی، از عوامل کیلیت برای حذف فلزات سمی از بدن استفاده می شود. این فرآیند کیلیت تراپی نامیده می شود و برای درمان شرایطی مانند مسمومیت با فلزات سنگین، تصلب شرایین و برخی از انواع سرطان استفاده می شود. عوامل کیلیت با فلزات سمی در بدن متصل می شوند و مجتمع هایی را تشکیل می دهند که سپس از طریق ادرار از بدن دفع می شوند.
با این حال، عوامل کیلیت نیز می توانند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشند، اگر به درستی دفع نشوند. به عنوان مثال، در مورد EDTA، اغلب در صابون ها و محصولات تمیز کننده استفاده می شود. هنگامی که این محصولات در زهکشی شسته می شوند، EDTA می تواند با فلزات موجود در فاضلاب متصل شود و حذف این فلزات در تصفیه خانه های فاضلاب را دشوار می کند.
در نتیجه، مواد شیمیایی عامل کیلیت نقش مهمی در صنعت و پزشکی دارند. آنها برای بهبود کارایی و کیفیت فرآیندهای مختلف استفاده می شوند و همچنین می توانند برای درمان شرایط پزشکی استفاده شوند. با این حال، استفاده از آنها باید نظارت شود و دفع آنها باید به دقت مدیریت شود تا از اثرات منفی بر محیط زیست جلوگیری شود.